Çoğu senaryoda, insanlar eski PC’leri çoklu görev yaparken yavaşlamaya başladığında ( başlama ve program açılması uzun sürdüğünde ve birkaç program veya tarayıcı penceresi açıldığında yavaşlama olduğunda,  YouTube  videolarında tutukluk olduğunda ) yeni bir tane almayı düşünüyorlar. Tuhaftır ki çoklu, çekirdek  işlemcili ve maksimum beş yıl hizmet ömürlü bir PC bugünün işlem gücü talebini karşılar niteliktedir.  Çoğunlukla PC’nin yavaşlamasına neden olan şey, minimum zaman ve maliyetle tamir edilebilecek birkaç küçük bileşen parçasıdır. Bilgisayarınızı yeniden rayına oturtmak için  S.98‘den başlayan problemlerden hangileriyle karşı karşıya olduğunuzu belirleyin ve çözüm olarak verdiğimiz ipuçlarına bir göz atın.   
 
1/BIOS/ Hızlı bir başlangıç için optimizasyon
Bilgisayar açıldıktan sonra BIOS, donanım bileşenlerini başlatır, testleri uygular ve işletim sistemini yükleyen başlangıç yükleyicisini çalıştırır.  BIOS’un bu rutinini tamamlamasını epey bir zaman alabilir.  Testlerimizde Asus M4A89GTD/USB 3.0 ana kartta BIOS’un Windows yüklenmeden önceki başlaması bile 61 saniye sürdü ( uygun olmayan ayarlarda ). BIOS ayarlarını nasıl optimize edebileceğini öğrenmek için yazının devamını okuyabilirsiniz:
  1. BIOS’U BAŞLATMAK : Bilgisayarı başlattıktan hemen sonra  (delete) tuşuna birkaç kez basın. Intel anakartlarda  (F2) tuşuna basmanız gerekecek, notebooklarda ise bu ikisinden birine ya da değişik bir donanım tuşuna basmanız gerekebilir. Modern BIOS sürümlerinde temiz bir yükleme sayfası ile karşılaşacaksınız, burada ilk olarak  ‘’Advanced’’ moduna geçmeniz gerekiyor. Bu işlem American Megatrend’lerin popüler BIOS Sürümlerinde (F7) ile yapılabiliyor.
  2. RAM TESTLERİNİN KAPATILMASI: Başlatma seçeneklerinden en önemlisi ‘’Fast Boot’’, ‘’Skip Memory Check’’ ya da boot seçeneklerinde bulunan benzer bir isimli bir seçenektir. Eğer bu seçenek aktifse, uzun RAM kontrolü gibi donanım testleri gerçekleştirilmez.  Bu testlerin kapatılması size 8 GB’lık bir RAM’de on iki saniye kazandırır.
  3. BAŞLAMA ÖNCELİĞİNİN OPTİMAZYONU: BIOS bir başlama sektöründeki tüm sürücüleri arayabilir. Eğer sistem sürücüsünü hemen bulamazsa bu işlem zaman alır.  ‘’Boot/ Boot device priority’’nin altında ilk başlatılan aygıt olarak sistem sürücüsünü seçin. Not: Eğer bir SSD yüklüyorsanız, bunu başlangıç aygıt önceliği listesinde görünür hale getirmek için, Boot/ Hard discs’te başlatılan ilk sürücü olarak tanımlamanız gerekebilir.
  4. KULLANILMAYAN AYGITLARI KAPAMAK : Modern PC’lerde tüm dahili sürücüler SATA ile bağlanır. Buna rağmen birçok anakart, başlangıçta birkaç saniye boşa harcayan, IDE controller (denetleyici) olarak da adlandırılan (P)ATA  controller ile gelir. Eğer sisteminizde beş santimetrelik IDE kablolar ile bağlı herhangi bir sürücü yoksa, IDE denetleyicisini etkisizleştirin.  American Megatrends BIOS’larında bunu ‘’Advanced/ Onboard device configuration/Onboard ATA Controller’’ altında yapabilirsiniz. Her ne kadar başlangıç süresinde çok az bir fark gösterse de, eğer HDMI ile kulaklık veya hoparlör kullanmıyorsanız paralel giriş (LPT), seri COM girişi ve ‘’HD Audio Devices’’ bağlantılarını da kapatabilirsiniz.
2/WINDOWS/En iyi ayarları bulmak
Eski Windows kurumları başlangıçta çok zaman harcayan bir çok yazılımı yükler. Bunların sebebi başlangıçta  -kullanılıp kullanılmadığına bakılmaksızın -  yüklenen bir çok program ve servislerdir. Yavaş olduğunu düşündüğünüz donanımı değiştirmeden önce, bu duruma bir göz atmanızda yarar var.  İçinde  SSD  bulunan test sistemimizde otomatik başlatmayı temizlememiz bize yaklaşık 30 saniye kazandırdı. Arkasında büyük bir ‘’bagaj’’ taşıyan sistemlerde başlama işlemini hızlandırmanın en iyi yolu, güvenlik açısından önemli görülmeyen tüm hizmetleri ve otomatik başlatmaları etkisizleştirmek olacaktır. Eğer herhangi bir problemle karşılaşırsanız bunları yeniden aktif hale getirebilirsiniz.

2.1 HİZMETLERİ ETKİSİZLEŞTİRMEK: Windows’sürücüler ve yazılımlar aracılığıyla yüklenen hizmetlerin bazıları ilgili programın fonksiyonunda önemli bir rol oynasa da, çocuğunun tek amacı yazılımın ya da sürücünün güncellemelerini kontrol etmektir.  Fakat öyle ya da böyle, bu hizmetler sistem başlangıcında yükleme süresini uzatıyor.

2.2 OTOMATİK BAŞLATMALARI ETKİSİZLEŞTİRMEK: ‘’msconfig’’de   ‘’Hizmetler’in sağındaki ‘’Başlatma’’ sekmesinde sistem başladığında otomatik olarak yüklenen programlar listelenir. Antivirüs yazılımınız ya da programlarınız ile bağlantılı olmayan ve Dropbox istemci, sohbet veya mesajlaşma programları gibi direct kullanımı olmayan her şeyi etkisizleştirin.

2.3  SİSTEM FONKSİYONUNU KONTROL ETMEK : Bir dahaki sistem başlatılması öncekilerden daha hızlı olacaktır, fakat optimum tempoya ancak birkaç başlama işleminden sonra ulaşılacak.  Eğer başlamada herhangi bir hata ile karşılaşırsanız, ilgili hizmeti veya otomatik başlatmayı yeniden etkinleştirmek sorununuzu çözecektir. Aynı yöntemi ilgili programın artık çalışmadığı durumlarda da kullanabilirsiniz, fakat bu çok sık rastlanan bir durum değil.
 
3/ BASİT/DİSK/SSD ile değişim
Sistem ya da bir program başladığında, bilgisayar genelde manyetik basit diskte dağınık halde bulunan birçok küçük dosya yükler.  Okuma kafası bunların her birine ulaşmak için bir oraya bir buraya koşturmak zorunda kalır, tabi bu da fazladan zaman kaybetmek demek. Arka planda yapılan bir virüs taraması bile sabit  diskte gözle görülür  yavaşlamaya sebep olabilir. Diğer yandan SSD’ler herhangi bir mekanik gecikme olmadan verilere ulaşabiliyorlar. Örneğin erişim süreleri, SSD’lerin dosya transferine başlama  süreleri sabit disklere göre 600 kat daha kısa. Intel M25 SSD’li test sistemimizin, herhangi bir gereksiz otomatik başlatma olmadan, eski Windows kurulumunu başlatması 21 saniye sürdü. Aynı sistemi 7200 RPM sabit diske klonladık ve defalarca başlatıp, birleştirdik. Başlama 52 saniye sürdü. SSD’nin iki katından bile fazla. Buna ek olarak, başlamanın ilk dakikalarında PC’nin tepki süresi de SSD’ye göre epey yavaştı.

3.1 SSD KURULUMU : PC’de 2,5 inç bir SSD için daima yer vardır. 3,5 inçlik giriş için montaj çerçevesi kullanmak yerine  SSD’yi genelde boş olan 5,25 inçlik girişlerin yan duvarına, iki vida yardımı ile yerleştirebilirsiniz.  SSD’yi güç kaynağının SATA elektrik fişine ve anakarta bir SATA kablosu ile bağlayın.  Anakart kılavuzuna hangi girişleri şu an standart olan SATA 3’ü (6 Gbps) destekliyor ya da destekleyen var mı diye bakın ve SSD’yi bunlardan birine bağlayın.

3.2 WINDOWS KURULUMU : SSD kurulduktan sonra sadece Windows’u ve tüm programları yeniden yüklerseniz optimum performans verimini alabilirsiniz.  Bunun için sabit diski çıkarın, Windows DVD’si ile yeniden başlatın ve işletim sistemini,  ardından da diğer programları  SSD’ye yükleyin. Her şey çalışmaya başladığında, sabit diski yeniden bağlayın. İçindeki veriler Windows 7’nin kitaplık fonksiyonuyla entegre edilebilir. Bunun için, ( Resimler, Belgeler, Müzik, Video) kitaplıklardan sonra gelen ‘’içindekiler:’’ linklerinden birine tıklayın. Daha sonra verilerinizin bulunmadığı tüm klasörleri silebilirsiniz.
 
4/RAM/PC için daha fazla zaman kaybı
Siz internette sörf yapıp, Office uygulamalarını kullansanız bile, bilgisayarınızın sistem sabit diskinde yavaş takas dosyalarının kullanımına olabildiğince az ihtiyaç duysun  diye en az 4 GB RAM’e gereksinim duyar. Multimedya dosyalarını  düzenlemek ya da 3D oyunları oynamak için RAM en az 8 ila 16 GB arasında olmalıdır.  Not: Windows’un sadece 64-bit sürümü 3 GB RAM’dan daha fazlasını kullanabilir.

4.1 ANALİZ VE DAHA FAZLASI RAM EDİNMEK RAM yükseltmesi yapmadan önce, ne kadar ve hangi belleğin takılı olduğunu analiz edin. Bunun için, dergi DVD’sindeki  CPU-Z aracını kurun ve başlatın. ‘’SPD’’ sekmesinin altında, ‘’Memory Slot Selection ‘’ menüsü size ne kadar bellek yuvasının müsait olduğunu gösterecek. Eğer bir yuva (slot)numarasına tıklarsanız, hangi tıp modülün takılı olduğunu öğrenebilirsiniz. Eğer PC, 2X2 GB modülüne sahipse ve iki tane daha müsait yuva varsa, iki tane RAM modülü edinin, tercihen aynı ‘’Part Number’’a sahip modelleri ( bu numara ile fiyat karşılaştırma sitelerinde ürün araması yapabilirsiniz).  Eğer benzer model bulamıyorsanız, eskiye göre aynı veya daha iyi saat frekansına ve zamanlamaya sahip olanı edinmelisiniz. Eğer boş yuva yoksa, var olan modülleri daha büyük iki tane ile değiştirin. Genel olarak, bilgisayarda çift sayıda modüle sahip olmak hızlı çift kanal modu fonksiyonları için daha iyi olacaktır.

4.2 RAM KURULUMU : PC’ye RAM takmak oldukça basit bir işlemdir: yuvanın iki kilidini de dışa doğru bastırın ve modülü gediğine oturtacak şekilde yuvaya hizalayın. Daha sonra modülü bir tarafından diğerine doğru yerine tam oturacak şekilde yerleştirin. Daha sonra Windows’un hafızayı kullanıp, kullanmadığını (  Win ) +( Pause ) ile ‘’Temel Bilgiler’’den  kontrol edin. Burada ayrıca yüklü belleğe ait bilgileri de bulabilirsiniz.
 
5/İŞLEMCİLER/Daha güçlü bir CPU montajı
Modern CPU’ların tam kapasite kullanılabilme görevleri çok nadirdir. Video kodlanması ve RAM fotoğrafların dönüştürülmesi de bu nadir kategorilerin arasında yer alıyor. Günden güne kullanımda, SSD ve uygun RAM ile sağlanan güçlü bir CPU kullanımı daha hızlı tepki sürelerine olanak tanıyor. Fakat eğer CPU performansı ile ilgili bir sorununuz varsa, maalesef  işlemciyi değiştirmekten başka bir çareniz yok. Bu da size bir hayli paraya ve zamana mâl olabilir, bu yüzden yeni bir PC satın almayı düşünebilirsiniz.

5.1 SEÇENEKLERİ GÖZDEN GEÇİRMEK CPU-Z’nin ilgili sekmesinden hangi tür CPU’ya ve anakarta sahip olduğunuza bakın. Daha sonra anakart üreticinizin destek bölümünden hangi işlemcinin en iyi desteklendiğini öğrenin. Eski ve yeni CPU arasındaki fark gözle görünür olmalıdır; aksi taktirde değiştirmenin pek de bir anlamı yok. Bu yüzden bir serinin en yavaşından en yükseğine ya da daha yüksek serilerden bir işlemci modeline geçmelisiniz.
Not: Piyasada birçok eski CPU bulunsa da, anakartta dahil daha güçlü yeni jenerasyon CPU’lardan daha pahalı olabiliyorlar.  Yüksek performanslı  bir model aldığınızda, yanında sessiz bir soğutucu fanı da sipariş edin. Eğer eski fanınızı kullanmak istiyorsanız, bir tüp termal macuna ihtiyacınız olacak  ( kutu ve ek fan kutularında bulunur).

5.2 CPU KURULUMU: Elektrik fişini ve CPU soğutucusunun tutturma tokalarını çıkarın. Dikkatlice işlemciden ayırın. Eğer yerinden kolayca çıkartamazsanız, biraz sağa sola çevirmeye ihtiyacınız olabilir. CPU soketinin kilit levyesini çevirip açın ve işlemciyi çıkarın. Tüy bırakmayan bir kağıt peçeteyle ve alkol bazlı temizleyiciyle arta kalan macunu soğutucudan ve soketten temizleyin.  Soğutucuyu yerleştirmeden önce, bezelyeden küçük bir damla termal macunu işlemcinin merkez yüzeyine damlatın ve nazik vuruşlarla yayın. Tutturma tokalarını kapatırken yapacağınız temas baskısı macunu CPU’nun tüm yüzeyine yayacak. Son olarak  fanı anakartın uygun işlemci fanı yuvasına bağlayın.
 
6/EKRAN KARTI/Yeni bir yazılım veya donanım edinmek
Yeni 3D oyunlar çıkıp, grafiklerde, her ne kadar grafik  kartı güçlü olsa da , hatalara sebebiyet verdiğinde ya da video editörü, üretici bilgilerinin aksine, GPU hızlandırma seçeneği sağlamadığında suç ekran kartı sürücüsünde kalır. Bugünlerde piyasada bulunan sürücüler performansı, yeni oyunlarla ve GPU  uygulamalarıyla uyumluluğu artırıyor.  Fakat size istediğiniz performans artırımını ancak yeni bir grafik kartı salayabilir. Ayrıca kurulumları da oldukça kolay.

6.1 UYGUN SÜRÜCÜYÜ BULMAK: Eğer hangi ekran kartı yongasını  kullandığınızı bilmiyorsanız, dergi  DVD’sinden GPU-Z aracını kurup, başlatın. Size sağladığı bilgiyle nvidia.com.tr/drivers ya da support.amd.com/en-us/download adreslerinden doğru sürücüyü bulabilirsiniz.

6.2 SÜRÜCÜ KURULUMU :Grafik sürücüleri diğer programlar gibi yüklenebilir.  Yenisini yüklemeden önce eski sürücüyü silmenizde yarar var.

6.3 DOĞRU KARTI SEÇMEK  : 200 dolar’a kadar fiyat etiketine sahip bir ekran kartı (nVidia GeForce GTX650 Tİ/ 660  ya da  AMD Radeon HD 7850 ile)  full  HD çözünürlükteki  tüm modern oyunları destekler. Eğer yeni jenerasyon oyunlar için rezerv yapmak istiyorsanız, yaklaşık 270 dolar’a nVidia  GeForce GTX760  ya da AMD Radeon 7870 model bir ekran kartı alabilirsiniz. Tüm bu yongalar Directx  11’i desteklemekte. Daha yüksek fiyat etiketine sahip yongalar, oyunları full  HD’den daha yüksek çözünürlükte ve detay ayarlarında oynayanlar için tasarlanmıştır.

6.4 EKRAN KARTI KURULUMU: Esk ekran kartında bulunan ATX elektrik fişlerinin yanında, tüm vida ve giriş desteklerindeki güvenlik mandallarını kaldırın.  PC’le girişinde bulunan kilit mandalına anakart yönünde bastırın ve kartı girişten çıkarın. Yeni kartı takmak için bu işlemi tersinden yapın.ATX elektrik fişlerini bağlamayı unutmayın. Yukarıda bahsettiğimiz tüm kartlar 400 W güç kaynağıyla çalışır.
 
 
7/WLAN/ Doğru ayarları bulmak
YouTube videoları donuyor, internet yavaş ev ağından indirmeler ve dosya işlemleri  sonsuza dek sürüyor: eğer bilgisayar ev ağına WLAN ile bağlıysa, suçlu kablosuz bağlantı olabilir. Çözümü hayli kolay:

7.1 SİNYAL GÜCÜNÜN KONTROLÜ Denetim Masasını açın ve ‘’Ağ durumunu ve görevlerini görüntüle’’ye gidin.  ‘’Kablosuz Ağ Bağlantısı’’na tıklayın. ‘’Hız’’ sinyal seviyesine göre sembolik bağlantı hızını gösterecek. Amacımız bu değeri artırmak.

7.2 DAHA İYİ BİR KANAL BULMAK: Dergi DVD’si ile WLAN bilgisayardan InS-SIDer aracını yükleyin ve başlatın.  ‘’2.4  Gigahertz’’  sekmesinde kanalda mevcut sizin ve komşularınızın WLAN sinyal seviyesini gösteren bir diyagram göreceksiniz. İki WLAN kanalı arasındaki yakınlık ne kadar fazla olursa, aralarındaki çakışma da aynı oranda artacaktır. Bu yüzden WLAN kanalınızın diyagramını değiştirmeniz gerekmekte, tercihen bir sonraki en yüksek sinyalli WLAN’ın en uzağına. Yüksek kanal numaralarında genelde pek hareketlilik olmaz. Modeminizin wb ara yüzünü açın ve WLAN ayarlarından kanalı belirlenen değerlere göre değiştirin. Sadece 1,5,9 ve 13 kanalları 2.4 Gigahertz WLAN’da optimum seviyede kullanılabiliyor. Bu yüzden bunlardan birini seçin.

7.3 DAHA İYİ WLAN KULLANIMI: Eğer modeminiz 5 GHz bandını destekliyorsa, aktive etmelisiniz. Halen büyük ölçüde serbest olan frekans alanında yüksek hız oranlarında veri transferi yapmak mümkün olacaktır. Ek WLAN, 2,4 GHz ağındaki diğer kullanıcıları engellemeyecektir. Eğer sadece 802.11g standardını destekleyen eski bir modeme sahipseniz, size  daha hızlısıyla ya da daha az kullanıcıya sahip en son ac standardıyla yükseltmeniz.

7.4 AYGITLARIN OPTİMAL KONUMLANDIRILMASI: İyi bir WLAN performansı edinmede aygıtların  konumlandırılmasının önemi büyüktür.  Modemi  odada merkez ve yüksek bir yere yerleştirin, örneğin bir dolabın üzerine. Harici modem antenleri de alıcının  anteni gibi aynı şekilde kurulmalı.  Notebookların antenleri ekran çerçevesinde bulunduğundan, size tavsiyemiz modem antenini dikey şekilde konumşandırmanız. Eğer modem anteni  dikeyse, bilgisayardaki USB  WLAN  çubuğu yatay değil, USB kablosu ve stand ayağıyla dikey konumlandırmalısınız.  Bilgisayarınız modeme WLAN adaptörü ile bağlandığında, adaptörü yavaşça hareket ettirerek inSSIDer’den alış kuvvetini  kontrol etmeyi deneyebilirsiniz. 2.4 GHz ağın dalga boyu on iki santimetre olduğundan, sinyal seviyesinin ve bağlantı hızının bu alanda belirgin bir şekilde dalgalanması olağandır.

7.5 GENİŞLETİCİ KURULUMU: eğer tüm bu adımlar size istediğiniz sonucu  vermediyse, iki WLAN genişleticiden  (extender) birini seçebilirsiniz.  İlki sinyali alıp yeniden daha yüksek seviyede ya da güçte geri yollayan Repeater. Kolay olanı bu, fakat Repeater sinyal alanını arttırdığı için  veri temposunu yarıya indiriyor.  Eğer daha çok alan ve güç peşindeyseniz. İkinci çözümü kullanmanız daha yararlı olacaktır.  Ağı kullanıcıya güç hattı ile daha da yakınlaştırarak, bölgede yeni bir WLAN oluşturan Powerline WLAN Extender.
 
8/KABLOLU LAN/Maksimum verim almak
 Hızlı ve stabil bir LAN kablosu  kullananlar bile sadece WLAN seviyesinin altında bir hıza erişebilirler. Size göstereceğimiz ipuçları sayesinde sorunun kaynağı LAN kablonuz mu, değil mi öğreneceksiniz:

8.1 HIZLI GÖRÜNTÜLEMEK  İlk olarak denetim masasında ‘’Ağ durumunu…’’ linkini tıklayın, sonrasında da ‘’LAN bağlantısı’’na girin. ‘’Hız’’ın  1  Gbps’’ olup olmadığını kontrol edin. Eğer değer sadece ‘’ 100.0 Mbps’’ ise, tüm ağ bileşenlerini ( modem, düğmeler, vb ) Gigabit LAN’ı destekliyor mu diye kontrol edin. Eğer ağ Gigabit Lan’a rağmen yavaşsa. 8.4 maddesini okuyun.

8.2 MODEMİN KONTROL ETMEK Enerjiden tasarruf etmek için, bazı FritzBox modemlerinde  2’den 4’e kadar LAN  girişleri 100 mbps’li  Fast Ethernet yavaşlığına kısıtlanmış. Bunu düzeltmek için , http://fritz.box adresinden  FritzBox’ın web ara yüzünü açın , ‘’Home  network / Network/ Network setting’’e tıklayın ve tüm LAN girişleri için ‘’Power mode 1 Gbps ‘’ seçeneğini seçin.

8.3 GIGABIT LAN’I YÜKSELTMEK Eğer modeminiz eskiyse, fakat Gigabit LAN desteği hariç diğer fonksiyonları iyi çalışıyorsa , yeni bir tane almak için acele etmeyin.  İlk olarak Gigabit LAN’ı destekleyen tüm cihazları (PC ,notebook ve NAS sabit disk) Gigabit LAN switch (fiyatı 15 Euro’dan başlıyor) ile birbirine, ardından da bu aygıtı Fast Ethernet Modeme bağlayın. Sadece Fast Ethernet ile çalışan kullanıcılar modeme bağlanabilir.  Böylece tüm cihazlar aynı ağa bağlanmış olacak, fakat Gigabit aygıtlar birbirine daha yüksek hızlarda iletişime girecek.

8. 4 KABLOLARIN KONTROLÜ Gigabit Ethernet sadece fonksiyonel kablolarla tam kapasitesine ulaşabilir. Arızalı fişler ve düğümler yüzünden kullanılmaz hale gelen kabloları değiştirin.  Ucuz düz şerit kablolar yavaş olabilir- bunları yüksek CAT numaralarına sahip daha korunaklı modellerle değiştirin.